Inhoud
Transparantie en registratie van de proefapenhandel laat te wensen over
Animal Rights vraagt met enige regelmaat Cites en Traces informatie op om het gesleep met primaten bestemd voor de proefdierindustrie in kaart te brengen. Zowel de NVWA als RVO saboteren onze doelstelling tot transparantie door documenten niet te verstrekken of er veelvuldig in te lakken. Men gebruikt daar verschillende redenen voor, variërend van een denkbeeldige angst voor ‘dierenrechtenextremisme’ tot het beschermen van de handelspositie van onder andere Hartelust.
Lees ook: Hartelust liet 177 aapjes vermoorden.
Dat de verantwoordelijke minister en ministerie er ook maar beperkt zicht op hebben, bleek eerder dit jaar uit antwoorden op feitelijke vragen bij het jaarverslag van het ministerie van LNV van 5 juni 2024 (Kamerstuk 36560-XIV, nr. 7).1 Animal Rights schreef daarover:
Er werden vragen gesteld over de omvang van de apenhandel van en naar Nederland. De minister zegt dat er vanaf 2020 tot nu 159 java-apen (Macaca Fascicularis) werden uitgevoerd, met name naar Groot Brittannië en Thailand. Verder zouden er volgens de minister in 2022 240 Java-apen uit Vietnam zijn ingevoerd. In 2023 waren het 480 apen. Dit klopt niet met de CITES-documenten die onder de WOO-wetgeving openbaar werden gemaakt. Daarin gaat het om een zending van 240 apen in 2022, een zending van 480 apen in 2023 en nog een zending van 500 apen in 2023.
De minister antwoordt verder: "In de jaren 2022 t/m 2023 zijn er geen apen van de soort Macaca Fascicularis vervoerd tussen Nederland en een ander EU land." Dit strookt niet met de eerdere beantwoording van Kamervragen naar aanleiding van de tbc-uitbraak in Franse en Spaanse laboratoria verspreidt door Java-apen die in 2023 door Hartelust werden verkocht. Daarover zei de minister: "Uit de originele groep zijn apen naar erkende proefdiercentra verplaatst in Frankrijk, Duitsland, Spanje, Hongarije en Italië.”
Wat betreft de handel in resusapen zouden er volgens de minister in de periode 2020-2024 geen apen van de soort Macaca Mulatta ingevoerd zijn vanuit landen buiten de EU. Toch is er door de RVO op 18-02-2020 een CITES-import certificaat verstrekt voor de import van 120 resusapen vanuit China.
Tenslotte zegt de minister dat er sinds 2020 90 penseelaapjes (Callithrix Jacchus) zijn uitgevoerd naar derde landen, onder andere naar Groot Brittannië en Thailand. In 2023 werden er nog 43 penseelaapjes verhandeld aan Duitsland. Ook dit strookt niet met door de RVO afgeleverde CITES-certifcaten die aantonen dat er in 2022 al 93 penseelaapjes enkel naar Thailand gingen.
De minister geeft een verklaring voor deze verwarring in een brief aan de Kamer op 11 september 2024 (DGA-DAD / 82382219):
“Bij de beantwoording van vragen 29 tot en met 31 is gebruikgemaakt van de afgegeven gezondheidscertificaten aan ‘derde landen’ en niet van CITES-gegevens.
Het aantal afgegeven certificaten en het aantal dieren dat daadwerkelijk geïmporteerd of geëxporteerd is kan om verschillende redenen verschillen van CITES-gegevens:
een CITES-vergunning is zes maanden geldig. Deze kan in het ene kalenderjaar worden afgegeven en in het andere jaar worden gebruikt (mits binnen die zes maanden);
een CITES-vergunning wordt afgegeven voor een maximaal aantal specimen. Het komt voor dat een vergunning uiteindelijk niet wordt gebruikt en verloopt of dat er minder specimen worden geëxporteerd dan waren vergund. De douane meldt de daadwerkelijke aantallen bij import/export terug aan het CITES-bureau bij RVO. De daadwerkelijke aantallen worden aan CITES gerapporteerd en zijn te raadplegen via de CITES Trade Database.
De ontstane verwarring heeft betrekking op de volgende soorten en aantallen:
Java-apen (Macaca fascicularis): In 2023 zijn er daadwerkelijk 480 exemplaren ingevoerd. De CITES-importvergunning voor de 500 java-apen die daarnaast was afgegeven is niet gebruikt en vervallen (de import heeft niet plaatsgevonden).
Resusapen (Macaca mulatta): De CITES-importvergunning voor 120 resusapen vanuit China is niet gebruikt en komen te vervallen. De import heeft niet plaatsgevonden.
Penseelapen (Callithrix jacchus): Er is een CITES-uitvoervergunning afgegeven voor Thailand voor 93 specimen. Hiervan zijn 90 specimen daadwerkelijk uitgevoerd naar Thailand.
De antwoorden op de vragen 30 en 31 (over het jaarverslag LNV en DGF 2023) zijn bij nader inzien onvolledig; graag maak ik van de gelegenheid gebruik om in aanvulling en ter correctie op die antwoorden het volgende te melden. In de gestelde periode is er ook een CITES-uitvoervergunning afgegeven voor Zwitserland voor een aantal van 14 resusapen. Hiervan zijn 10 dieren daadwerkelijk uitgevoerd. Anders dan bij CITES, wordt voor de afgifte van gezondheidscertificaten Zwitserland beschouwd als intra-EU, waardoor de uitvoer niet naar boven kwam bij het raadplegen van het datasysteem. In 2020 is er ook een CITES-uitvoervergunning afgegeven voor 12 penseelapen bestemd voor Israël. Deze 12 dieren zijn ook daadwerkelijk uitgevoerd. Doordat de soort niet goed vermeld stond in het systeem van de gezondheidscertificaten werd deze uitvoer over het hoofd gezien bij de eerdere beantwoording van de vragen. Als laatste wordt in het antwoord op vraag 31 per abuis Groot-Brittannië genoemd, maar daar zijn in de gestelde periode geen specimen naar uitgevoerd.”
De minister is het niet eens met de stelling van Animal Rights dat de Cites administratie een rommeltje is, zegt ze in een brief aan Animal Rights, maar dat ze wel begrijpt dat het feit dat (het gebruik van) verschillende databronnen kan leiden tot verwarring.
Animal Rights stelt daarom voor om transparanter te zijn over de import en export van proefdieren en de aantallen, herkomst en bestemming regelmatig te publiceren.
