Inhoud
Stalbranden Nederland 2024
Stalbranden zijn al jarenlang schering en inslag in de veehouderij. Animal Rights houdt sinds 2017 cijfers bij over het aantal stalbranden en hoeveel dieren er jaarlijks omkomen.
Animal Rights boeit het aantal branden een stuk minder dan het aantal individuen dat er bij omkomt...
Aanbevelingen in rapport OvV genegeerd
Op 24 maart 2021 heeft de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OvV) een vernietigend rapport gepubliceerd over de aanpak van stalbranden. De hoofdconclusie is dat de brandveiligheid voor landbouwhuisdieren tussen 2012 en 2020 is afgenomen. Het aantal dodelijke stalbranden is niet afgenomen en het aantal dodelijke dierlijke slachtoffers is zelfs toegenomen. De raad concludeerde dat stalbranden zowel bij de overheid als de sector ‘geen enkele prioriteit’ hadden.
Een aangescherpte aanpak van stalbranden werd aangekondigd in de Kamerbrief van 8 oktober 2021, maar oktober vorig jaar concludeerde de OvV dat er met de aanbevelingen niets gedaan was.
Jaarlijkse brandveiligheidskeuring
Eind januari kondigt demissionair Landbouwminister Piet Adema aan dat veeboeren niet alleen voortaan jaarlijks een brandveiligheidskeuring moeten laten uitvoeren, en eens per drie of vijf jaar de elektra en zonnepanelen moeten laten keuren (afhankelijk van het aantal gehouden dieren), maar ook rekening moeten houden met een maximum aan het aantal dieren per ‘brandcompartiment’. Met de maatregelen wil Adema het aantal stalbranden halveren ten opzichte van 2020.
De jaarlijkse brandveiligheidskeuring voor boerderijen moet nog worden ontwikkeld en dat duurt naar verwachting nog twee jaar. Tot die tijd wil Adema veehouders vragen om zelf een brandveiligheidsscan uit te voeren op hun bedrijf.
Randvoorwaarden voor de uitwerking van deze brandveiligheidskeuring zijn omgang met brandrisico’s, orde en netheid van de stal, en de aanwezigheid van bluswater en de rol van de brandweer.
Voor de keuring van elektra en zonnestroominstallaties kunnen al bestaande procedures worden gevolgd. Deze keuringen worden in de praktijk al vaak geëist door verzekeraars. Uit onderzoeken blijkt dat de meeste stalbranden ontstaan door kortsluiting of defecten in elektra. Volgens een onderzoek van het Economisch Instituut voor de Bouw (EBI) uit 2018 kan driekwart van die branden voorkomen worden door het keuren van elektra. We gaan het zien.
Schadebeperkende maatregelen
Naast de preventieve maatregelen is er, eigenlijk voor het eerst, ook sprake van schadebeperkende maatregelen die bij het ontstaan van een brand gericht zijn op het beperken van de brand- en rookverspreiding naar dierverblijven en het beperken van slachtoffers.
De brandveiligheidsvoorschriften uit het Bouwbesluit en het denkkader ‘Basis voor brandveiligheid’ van de Brandweer, zijn gebaseerd op het doel om menselijke slachtoffers te voorkomen. Het voorkomen van dierlijke slachtoffers is geen onderdeel van dit doel. Dieren worden gezien als onderdeel van het productieproces.
Eind 2024 moet een nieuw denkkader ontwikkelt zijn waarin de dieren betrokken worden. Deze moet vervolgens verankerd worden in wet- en regelgeving.
Overlevingskans dieren
In het rapport van WUR getiteld ‘Vergroten overlevingskans landbouwhuisdieren bij brand’ komt naar voren wat Animal Rights al jaren stelt, namelijk dat het evacueren van dieren in veel gevallen niet mogelijk is, omdat dieren die niet gewend zijn om te worden verplaatst in de intensieve veehouderij niet zelfredzaam zijn.
Om de overlevingskans van dieren te vergroten moet men zich dus niet alleen richten op het voorkomen van het ontstaan van brand, maar ook op voorkomen van branduitbreiding. Los van elektra- en brandveiligheidskeuringen, worden in de Kamerbrief preventieve detectiesystemen, en mogelijkheden om overslag naar andere dierruimten te voorkomen zoals een brandwerende scheiding genoemd.
Om het aantal slachtoffers te verminderen als er toch brand uitbreekt, komt de aanbeveling van de OvV voor het stellen van een maximumnorm voor het aantal dieren per brandcompartiment, opnieuw in beeld.
Verder wil de minister een intensivering van brandonderzoek. Door meer inzicht te krijgen in de oorzaak en betrokken factoren, kunnen gerichtere brandveiligheidseisen gesteld worden.
De aangescherpte aanpak is een reactie op de conclusie van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OvV) dat stalbranden zowel bij de overheid als de sector ‘geen enkele prioriteit’ hebben.
"Verschrikkelijke gebeurtenis"
Of er daadwerkelijk iets gaat veranderen moeten we nog zien. Wel is na al die jaren aandacht vragen voor dit facet van de uitbuiting van dieren de toon veranderd. Op 25 januari 2024 schrijft de minister in zijn Kamerbrief ‘ Aanpak stalbranden’ over de brand in Puiflijk waarbij 50.000 kippen omkwamen: “Dit is een verschrikkelijke gebeurtenis, in de eerste plaats voor de dieren …”
Animal Rights blijft natuurlijk streven naar een einde aan de uitbuiting van dieren. Dit is de enige weg die het aantal stalbrandslachtoffers naar nul brengt.
Volgens de tellingen van Animal Rights kwamen in Nederland in 2023 bijna 29.000 dieren om bij stalbranden, zoals gerapporteerd in diverse nieuwsberichten.
Hieronder staan de cijfers voor 2024.
Overzicht 2024
1 januari Didam (Gelderland). Hooibalen vliegen in brand. Geen slachtoffers in de naastgelegen varkensstal. 1
1 januari Eursinge Gem de Wolden (Drenthe). Rietgedekte woning vat vlam. Geen slachtoffers in de naastgelegen varkens- en kippenstallen. 2
3 januari Puiflijk (Gelderland). Ruim 50.000 kippen om het leven gekomen. 3
3 januari Noordwijkerhout (Zuid-Holland). Geen slachtoffers. Naastgelegen paardenstal gespaard gebleven. 4
8 januari Olst (Overijssel). Geen slachtoffers. Tientallen paarden uit naastgelegen stal gehaald. 5
20 januari Boxmeer (Noord-Brabant). Geen slachtoffers. Brand in hooi opslag. Paarden in naastgelegen stal zijn ongedeerd gebleven. 6
28 januari Schalkhaar (Overijssel). Geen slachtoffers. Brand in hooi. Paarden in naastgelegen stal zijn ongedeerd gebleven. 7
9 februari Schoonloo (Drenthe). Geen slachtoffers. Brand in paardenstal. De paarden zijn op tijd uit de stal gehaald. 8
22 februari Elahuizen (Friesland). Geen slachtoffers. Brand in woonhuis. Naastgelegen stallen vatten geen vlam. 9
25 februari Boornbergum (Friesland). Geen slachtoffers. Brand in zelfrijdende voermengwagen. Naastgelegen stallen vatten geen vlam 10
2 maart Putten (Gelderland). Geen slachtoffers. Brand in woonboerderij. Naastgelegen stal vat geen vlam. 11
4 maart Terheijden (Noord-Brabant). Ongeveer 20 koeien om het leven gekomen. 12
10 maart Heelweg (Gelderland). Geen slachtoffers. Koeien tijdig uit brandende stal gehaald. 13
14 maart Werkendam (Noord-Brabant). 40 à 50 schapen. 14
16 maart Kats (Zeeland). Onbekend aantal slachtoffers bij "zagerkwekerij". 15
24 maart Sint-Michielsgestel (Noord-Brabant). Geen slachtoffers. Brand in mestopslag bij melkveebedrijf. 16
24 maart Laren (Gelderland). Geen slachtoffers. 15 kalveren op tijd in veiligheid gebracht. 17
25 maart Boekel (Noord-Brabant). 4.000 varkens. 18
26 maart Rijssen (Overijssel). Geen slachtoffers. Zonneboiler op dak van een "melkvee" stal vat vlam. 19
29 maart Heusden (Noord-Brabant). Geen slachtoffers. Meterkast in varkensstal vat vlam. 20
7 april Bantega (Friesland). Brand in stal met dieren. Geen slachtoffers.21
8 april Holthone (Overijssel). 3 kalveren.22
8 april Noordijk (Gelderland). Mestgassen ontbranden na werkzaamheden. Geen slachtoffers.23
12 april Smilde (Drenthe). Geen slachtoffers. Overslag naar stal voorkomen.24
13 april Barendrecht (Zuid-Holland). Restaurant kinderboerderij afgebrand. Geen slachtoffers. Paarden en ezels op tijd in veiligheid gebracht.25
13 april Lemele (Overijssel). Brand in pand bij geitenhouderij. Geen slachtoffers. Paarden in dichtbij gelegen stal op tijd in veiligheid gebracht.26
14 april Oldelamer (Friesland). Geen slachtoffers. Schuur naast stal met mogelijk dieren brand af.27
24 april Hazerswoude-Dorp (Zuid-Holland). Geen slachtoffers. Bewoners en buren hebben paarden tijdig in veiligheid gebracht.28
10 mei Amsterdam (Zuid-Holland). Dakbrand bij manege. Geen slachtoffers onder de paarden. 29
14 mei Mussel (Groningen). Honderden varkens overleden. Onduidelijk of varkens in naastgelegen schuur gewond zijn geraakt.30
31 mei Maasbree (Limburg). Geen slachtoffers. Varkens zijn ongedeerd gebleven.31
02 juni Rijswijk (Zuid-Holland). Geen slachtoffers. Paarden stonden veilig in naastgelegen wei.32
06 juni Drachtstercompagnie (Friesland). Geen slachtoffers. Brand in een werkplaats bij een zorgboerderij. De dieren waren elders op het erf.33
12 juni Lunteren (Gelderland). Geen slachtoffers. Alle 25 kalveren zijn tijdig uit de stal gehaald.34
13 juni Wassenaar (Zuid-Holland). Geen slachtoffers. Stal en paarden zijn gespaard gebleven.35
14 juni Eiland (Noord-Brabant). Woonboerderij volledig uitgebrand, brandweer probeert overslag naar stal te voorkomen. Onbekend of er slachtoffers zijn.36
17 juni Schermerhorn (Noord-Holland). Geen slachtoffers. Er waren geen dieren aanwezig ten tijde van de brand.37
20 juni Steenderen (Gelderland). Onbekend of er slachtoffers zijn.38
21 juni Jonkerslân (Friesland). Geen slachtoffers. De dieren konden op tijd uit de stal worden gehaald.39
25 juni Ravenswoud (Friesland). Geen slachtoffers. Er waren geen dieren in de loods.40
27 juni Landhorst (Noord-Brabant). 500 varkens omgekomen. De brandweer wist overslag naar andere stallen te voorkomen.41
30 juni Adorp (Groningen). Geen slachtoffers.42
11 juli Wichmond (Gelderland). Geen slachtoffers. Er waren op het moment van de brand geen dieren in de stal.43
12 juli Meppen (Drenthe). Geen slachtoffers. Overslag naar stallen met dieren kon worden voorkomen.44
13 juli Visvliet (Groningen). Geen slachtoffers. Op het moment van de brand waren er geen dieren aanwezig.45
14 juli Dirksland (Zuid-Holland). Geen slachtoffers. Op het moment van de brand waren er geen dieren schuur.46
15 juli Kootwijkerbroek (Gelderland). Onbekend of er slachtoffers zijn.47
17 juli Laren (Gelderland). Onbekend of er slachtoffers zijn.48
22 juli Zuidland (Zuid-Holland). Geen slachtoffers, de dieren stonden veilig.49
25 juli Zeewolde (Flevoland). 16 paarden en 7 pony's omgekomen bij een brand in een manege.50
26 juli Scharsterbrug (Friesland). Boerderij volledig afgebrand. Geen slachtoffers, de stallen werden niet meer gebruikt voor dieren.51
26 juli Zwaagdijk (Noord-Holland). Geen slachtoffers.52
26 juli Foudgum (Friesland). Schuur bij agrarisch bedrijf afgebrand, onbekend of er slachtoffers zijn.53
27 juli Bunnik (Utrecht). Brand in een geitenstal. Geen slachtoffers.54
29 juli Terborg (Gelderland). Brand in een schuur met kippen. Geen slachtoffers, de dieren zijn door de brandweer gered.55
31 juli Finsterwolde (Groningen). Geen slachtoffers.56
5 augustus Beers (Noord-Brabant). Brand in een paardenstal. Geen slachtoffers, allebei de paarden werden gered.57
5 augustus Anna Paulowna (Noord-Holland). Brand naast een boerderij. Onbekend of er slachtoffers zijn.58
11 augustus Elst (Gelderland). Brand in het woongedeelte van een boerderij met paarden. Geen slachtoffers.59
11 augustus Amsterdam (Noord-Holland). Brand in buurtboerderij. Geen slachtoffers, de stal was leeg op het moment van de brand.60
11 augustus Foudgum (Friesland). Brand in zorgboerderij. Enkele dieren gered, onbekend of er slachtoffers zijn.61
12 augustus Beringe (Limburg). Brand ontstaan tijdens werkzaamheden aan een kippenstal, onbekend of er slachtoffers zijn.62
12 augustus Wergea (Friesland). Kuilbult in brand gevlogen. Geen slachtoffers, de runderen uit de nabijgelegen stal zijn door de brandweer in veiligheid gebracht.63
13 augustus Holwierde (Groningen). Brand op agrarisch bedrijf. Geen slachtoffers, de medewerkers konden de brand op tijd blussen.64
15 augustus Hem (Noord-Holland). Geen slachtoffers, de dieren konden op tijd weg.65
16 augustus Schokland (Flevoland). Rokende hooibalen bij een zorgboerderij. Brand kon worden voorkomen. Geen slachtoffers. Twee paarden en een pony zijn in veiligheid gebracht, verder zijn er geen dieren in gevaar geweest. 66
17 augustus Geldermalsen (Gelderland). Brand in loods op erf. Onbekend of er slachtoffers zijn. 67
17 augustus Lunteren (Gelderland). Brand bij agrarisch bedrijf. Onbekend of er slachtoffers zijn. 68
17 augustus Woensdrecht (Noord-Brabant). Brand bij agrarisch bedrijf. Onbekend of er slachtoffers zijn. 69
18 augustus Bolsward (Friesland). Brand in schuur met konijnenhok ernaast. Geen slachtoffers, de politie kon de konijnen tijdig redden. 70
19 augustus Baamsum (Groningen). Brand in schuur bij boerderij. Geen slachtoffers, er waren geen dieren in de schuur. 71
20 augustus Barneveld (Gelderland). Brand in mestopslag. Geen slachtoffers, de brandweer kon overslag naar de stallen voorkomen. 72
22 augustus Schipluiden (Zuid-Holland). Brand in een schuur met hooibalen en schapen. Geen slachtoffers, de dieren konden op tijd naar buiten worden gebracht. 73
28 augustus Rijswijk (Zuid-Holland). Brand in een paardenstal. Geen slachtoffers, de dieren konden op tijd worden gered. 74
28 augustus Wieringerwerf (Noord-Holland). Tractor in brand vlak naast schuur. Geen slachtoffers, de brandweer kon overslag naar de schuur voorkomen. 75
30 augustus Middenbeemster (Noord-Holland). Brand in een stal met kalveren en konijnen. Geen slachtoffers, de dieren konden op tijd worden gered. 76
31 augustus Weert (Limburg). Brand in een weiland waar ook koeien stonden. Geen slachtoffers, de dieren bleven op veilige afstand. 77
1 september Blankenham (Overijssel). Brand in een schuur met hooi. Geen slachtoffers, er waren op het moment van de brand geen dieren in de schuur. 78
1 september Maartensdijk (Utrecht). Brand in een woonboerderij. Geen slachtoffers, de paarden in de naastgelegen stal konden naar buiten. 79
3 september Tzummarum (Friesland). Brand in een schuur met hooi. Geen slachtoffers, er waren op het moment van de brand geen dieren in de schuur. 80
4 september Harskamp (Gelderland). Schuur met hout en landbouwmachines in brand. Geen slachtoffers, de 80 koeien op het bedrijf stonden op een ander deel van het erf. 81
5 september Delft (Zuid-Holland). Brand in paardenstal. Geen slachtoffers. 82
5 september Ommen (Overijssel). Brand in woonboerderij. Geen slachtoffers, de koeien en het paard die in een stal stonden, konden tijdig naar de wei, en ook de aanwezige hond kon ongedeerd uit het brandende huis komen. 83
8 september Kootwijkerbroek (Gelderland). Brand in een paardenstal. Geen slachtoffers, allevier de paarden konden op tijd naar buiten worden gebracht. 84
9 september Waspik (Noord-Brabant). Hooi in brand in een geitenstal. Geen slachtoffers, de boer kon alle brandende hooibalen op tijd naar buiten brengen, waardoor de geiten ongedeerd bleven. 85
11 september Broekland (Overijssel). Brand in woning van boerderij. Geen slachtoffers, de enige aanwezige stier kon in veiligheid worden gebracht. 86
12 september Sevenum (Noord-Brabant). Brand in een varkensstal. Geen slachtoffers, de biggen in de stal konden op tijd naar een andere stal worden gebracht. 87
13 september Beltrum (Gelderland). Bij een brand in een varkensschuur komen 700 biggen om het leven. 88
13 september Kronenberg (Limburg). Brand in paardenstal. Geen slachtoffers, de twee paarden konden op tijd naar buiten worden gebracht. 89
14 september Geesteren (Overijssel). Hooi in brand in een schuur bij een agrarisch bedrijf. Onbekend of er dieren bij betrokken waren. 90
18 september Tholen (Zeeland). Brand in een paardenstal onder brug na werkzaamheden aan die brug. Geen slachtoffers, de stal was op dat moment gevuld met hooi. 91
19 september Voorhout (Zuid-Holland). Hooi in brand in koeienstal. Geen slachtoffers, de koeien konden op tijd naar een veilige plek worden gebracht. 92
20 september Nieuwlande (Drenthe). Brand in koeienstal. Geen slachtoffers, de koeien werden op tijd naar een veilige plek gebracht. 93
22 september Made (Noord-Brabant). Hooi in brand. Geen slachtoffers, de koeien die elders op het erf op stal stonden, hebben geen gevaar gelopen. 94
26 september Schalkhaar (Overijssel). Brand in manege. Geen slachtoffers, de paarden in de nabijgelegen stal zijn geëvacueerd. 95
27 september Fluitenberg (Drenthe). Brand in koeienstal. Geen slachtoffers, alle 100 koeien konden op tijd naar buiten. 96
28 september Ter Aar (Zuid-Holland). Brand in hooischuur. Geen slachtoffers. 97
29 september Didam (Gelderland). Brand in schuur. Geen slachtoffers, de pony's stonden op dat moment in de wei. 98
2 oktober Helmond (Noord-Brabant). Brand in hooischuur in park met dieren. Geen slachtoffers, de dieren stonden op dat moment in de wei. 99
2 oktober Oldeberkoop (Friesland). Brand in dak van woonboerderij. Geen slachtoffers. 100
3 oktober Smilde (Drenthe). Dreigende brand in mestput. Geen slachtoffers. 101
5 oktober Nieuweroord (Drenthe). Brand in woongedeelte van een boerderij. Overslag naar andere plekken voorkomen. Geen slachtoffers. 102
7 oktober Hoofddorp (Noord-Holland). Brand in kantine manege, paarden geëvacueerd. Geen slachtoffers. 103
8 oktober Ens (Flevoland). Drie schuren afgebrand. Geen slachtoffers, er waren geen dieren bij betrokken. 104
9 oktober Nieuw- en Sint Joosland (Zeeland). Brand in meterkast van een boerderij. Geen slachtoffers, de brandweer kon uitbreiding voorkomen. 105
10 oktober Enter (Overijssel). Brand in een stal. Geen slachtoffers, er waren geen dieren bij betrokken. 106
11 oktober Meedhuizen (Groningen). Brandmelding na gasexplosie in mestkelder. Geen slachtoffers, de aanwezige dieren bleven ongedeerd. 107
12 oktober Oldenzaal (Overijssel). Brand in paardenstal. Geen slachtoffers, de stal werd op dat moment als opslag gebruikt, er waren geen dieren aanwezig. 108
17 oktober ‘t Zand (Noord-Holland). Brand in een schuur van een agrarisch bedrijf. Geen slachtoffers 109
19 oktober Lievelde (Gelderland). Brand in een keet bij een agrarisch bedrijf. Voor zover bekend geen slachtoffers 110
20 oktober Drachtstercompagnie (Friesland). Brand in oude boerderij. Geen slachtoffers, het gebouw stond leeg. 111
21 oktober Nijensleek (Drenthe). Brand in een schuur bij een boerderij. Geen slachtoffers, er lag alleen hooi in de betreffende schuur. 112
24 oktober Heemserveen (Overijssel). Brand in een schuur bij een boerderij. Onbekend of er slachtoffers zijn. 113
26 oktober Steenwijkerwold (Overijssel). Brand in een paardenstal. Geen slachtoffers, de paarden zijn op tijd in veiligheid gebracht. 114
31 oktober Aldwald (Friesland). Brand in een stal. Geen slachtoffers. 115
2 november Eijsden (Limburg). Brand in een stal. Onbekend of er slachtoffers zijn. 116
4 november Heeswijk-Dinther (Noord-Brabant). Brand in een geitenstal. Tientallen geitenlammetjes omgekomen in de vlammenzee (het precieze aantal is vooralsnog onbekend). 117
5 november Vinkenbuurt (Overijssel). Brand in een koeienstal. Geen slachtoffers, de koeien konden op tijd naar buiten. 118
5 november Winsum (Groningen). Brand in een mestput. Geen slachtoffers. 119
8 november Vasse (Overijssel). Onbekend of er dieren bij zijn betrokken. 120
10 november Wenum-Wiesel (Gelderland). Lijkt erop dat er geen slachtoffers zijn. 121
13 november Swifterbant (Flevoland). Geen slachtoffers, de schuur stond leeg. 122
13 november Assen (Drenthe). Geen slachtoffers, de boerderij stond leeg. 123
14 november Driewegen (Zeeland). Geen slachtoffers, de aanwezige geiten konden worden beschermd. 124
16 november Arkel (Zuid-Holland). Brand in mestopslag. Geen slachtoffers, de aanwezige runderen konden worden geëvacueerd. 125
20 november De Klomp (Gelderland). 2 koeien overleven de brand niet. De andere 13 koeien zijn nagekeken door een veearts. 126
20 november Berghem (Noord-Brabant). Onbekend of er slachtoffers zijn. 127
21 november Voorhout (Zuid-Holland). Brandstichting in een schuur. Geen slachtoffers, de aanwezige dieren werden gered. 128
23 november Wirdum (Groningen). 2 kalfjes om het leven gekomen. 129
28 november Oirschot (Noord-Brabant). Brand in een koeienstal. Geen slachtoffers, de dieren konden op tijd naar buiten worden gebracht. 130
28 november Dalfsen (Overijssel). Brand in een kippenstal. Geen slachtoffers, de brand was snel onder controle en de dieren hoefden de stal niet te verlaten. 131
30 november Zalk (Overijssel). Mestgas ontbrand bij laswerkzaamheden. Geen slachtoffers. 132
1 december Ten Boer (Groningen). Brand in oude boerderij. Geen slachtoffers, er waren geen dieren aanwezig. 133
1 december Rijswijk (Gelderland). Brand in hooischuur. Geen slachtoffers, de 160 koeien uit een nabijgelegen schuur die ook vlam dreigde te vatten, konden op tijd naar buiten worden gebracht. 134
1 december Hilvarenbeek (Noord-Brabant). Brand in woning boven paardenpension. Geen slachtoffers, de 20 paarden konden op tijd naar buiten worden gebracht. 135
Zie ook: stalbranden in België.
Andere branden waarbij commercieel gehouden dieren betrokken zijn
Ook buiten de veehouderij zijn er soms commercieel gehouden dieren betrokken bij een brand.
14 oktober Hilvarenbeek (Noord-Brabant). Brand in loods van safaripark Beekse Bergen. Geen slachtoffers. 1
