Inhoud
Opnieuw last onder dwangsom voor eendenslachter Tomassen
Eendenslachter Tomassen Duck-To krijgt opnieuw een last onder dwangsom opgelegd. Het gaat deze keer niet om illegale bouwwerken, geluidsoverlast, teveel geslachte eenden, te ruime werktijden, meer dan vergunde transportbewegingen, of het strijdig gebruik van percelen, maar om het slachtproces zelf.
Op 10 mei 2023 liet de Nederlandse voedsel- en waren autoriteit NVWA de eendenslachter weten dat de toezichthouder voornemens was het bedrijf een last onder dwangsom op te leggen voor het stelselmatig overschrijden van het zogenaamde stun-stick tijdsinterval. Dit is de tijd die verstrijkt tussen het bedwelmen van eenden in het elektrisch waterbad (stun) en het doden van eenden door verbloeding (stick) via het automatische mes of de nasnijder, die eenden de keel doorsnijdt die niet goed door de mechanische messen aangesneden zijn.
Dit werd afgelopen week bekend uit een informatieverzoek in het kader van de Wet open overheid (Woo). Dierenrechtenorganisatie Animal Rights en omwonenden van het eendenslachthuis verenigd in de Stichting Doeh, vragen al jaren de door NVWA-inspecteurs opgestelde inspectierapporten op. 1
“Animal Rights hoopt dat de NVWA nu eindelijk eens daadkrachtig gaat optreden tegen de vele misstanden in het slachthuis,” zegt Animal Rights directeur Susan Hartland. De dierenrechtenorganisatie benoemt aan de hand van de inspectierapporten al jaren de mishandeling van eenden door ondermeer hittestress, ruw ophangen, vangletsel, falende verdoving, falende slacht, ontsnappende dieren, levende dieren bij het afval, etc.
Animal Rights hoopt dat de NVWA nu eindelijk eens daadkrachtig gaat optreden tegen de vele misstanden in het eendenslachthuis.
Het stun-stick interval
Volgens de wetenschappelijke literatuur mag het maximale tijdsinterval tussen bedwelmen en het doden van de eenden niet langer dan 10 seconden zijn. Tomassen Duck-To heeft in haar standaardwerkwijzen echter opgenomen dat de maximale tijd tussen het verdoven en ‘steken’ van eenden 90 seconden is. Tomassen kan hiervoor geen wetenschappelijk onderbouwing overleggen.
In de praktijk meet de NVWA tussen bedwelming en de mechanische messen een tijdsinterval van 18 seconden en tot aan de nasnijder 35 seconden. Indien de bandsnelheid lager wordt gezet, wat soms nodig is bij zwaardere eenden, dan wordt het interval nog wat langer.
Dit is een overtreding van artikel 4, eerste lid, en artikel 6, tweede lid, van de Verordening inzake de bescherming van dieren bij het doden ((EG) Nr. 1099/20091).
Last onder dwangsom
Voor deze overtreding legt de NVWA bestuurlijke boetes op. De last onder dwangsom volgt omdat de NVWA niet het vertrouwen heeft “dat u door de bestuurlijke boetes die aan u opgelegd worden deze overtredingen blijvend opheft.” Dat komt onder andere omdat de NVWA Tomassen reeds tijdens een bedrijfsoverleg op 14 juli 2022, inmiddels dus ruim een jaar geleden, heeft gewaarschuwd om deze overtreding op te heffen. Op 10 januari 2023 kreeg Tomassen nog eens tot uiterlijk 10 maart 2023 de tijd om ervoor te zorgen dat het tijdsinterval voldeed aan de eisen van de Verordening. Tijdens een bedrijfsoverleg op 14 februari 2023 is de situatie nogmaals besproken en werd duidelijk dat Tomassen de situatie niet voor 10 maart 2023 zou hebben opgelost. Jeroen IJzerman, operationeel directeur van de eendenslachterij, zei tijdens dat overleg dat er “nog geen concrete acties” waren, we “zitten nog in de brainstormfase.”
De NVWA concludeert: “Ondanks de lange tijd die u daarvoor gekregen heeft en het vooruitzicht dat u voor de overtredingen die u begaat bestuurlijke boetes opgelegd krijgt, heeft u er niet voor gezorgd dat de situatie is rechtgezet.”
Tomassen kreeg alsnog 6 weken de tijd om het probleem op te lossen, daarna verbeurde de eendenslachter een dwangsom van € 5.000 voor elke week dat het tijdsinterval tussen het bedwelmen en doden van eenden niet voldoet aan de eisen van de Verordening tot het maximale dwangsombedrag van € 50.000. Deze dwangsom zou inmiddels moeten lopen.
Gedurende die tien weken zullen ook bestuurlijke boetes opgelegd worden als eenden door het te lange tijdsinterval tussen het bedwelmen en doden tekenen van bewustzijn vertonen tijdens het verbloeden. De pijn en het lijden van de eenden is immers vermijdbaar.
Opties
Tijdens het bedrijfsoverleg van 14 juli 2022 werd al meteen de conclusie getrokken dat er geen mogelijkheid is voor aanpassing van de stun-to-stick tijd gezien de inrichting van het slachthuis.
De optie om te werken met een lagere frequentie dan 50 Hz - waarbij het maximale tijdsinterval tussen het bedwelmen en doden van eenden geen cruciale parameter meer is - werd ook verworpen “omdat je dan te veel beschadigingen krijgt in het vlees/botbreuken.”
De enige andere mogelijkheid is zorgen voor een wetenschappelijke onderbouwing van het huidige tijdsinterval. Geopperd werd “om WUR een onderzoek te laten verrichten dat de huidige methode wel voldoet.” “Wageningen University & Research (WUR) wordt wel vaker door de vee-industrie en het Landbouwministerie ingezet in pogingen om misstanden te verdedigen,” zegt Hartland. “Het is echter twijfelachtig of WUR haar vingers wil branden aan het weerleggen van de wetenschappelijke opinie van instituten als de Human Slaughter Association (HSA) en de European Food Safety Authority (EFSA).”
Het vervolg
Als Tomassen na het verbeuren van € 50.000 nog steeds niet aan de Verordening voldoet, kan de NVWA een nieuwe last met een hogere dwangsom opleggen of het slachthuis stilleggen: “Ook kan ik dan een andere passende maatregel nemen, zoals het schorsen van de aan u verleende erkenning. Een schorsing betekent dat u geen enkele activiteit meer mag verrichten waarvoor de erkenning is verleend.”
Animal Rights is vanzelfsprekend voorstander van die laatste optie.
Wettelijk kader
Artikel 4.1 zegt: “Dieren worden uitsluitend gedood nadat zij zijn bedwelmd volgens de methoden en de desbetreffende specifieke toepassingsvoorschriften zoals beschreven in bijlage I. De toestand van bewusteloosheid en gevoelloosheid wordt aangehouden tot bij het dier de dood is ingetreden.
De in bijlage I vermelde methoden die niet de onmiddellijke dood tot gevolg hebben (hierna „eenvoudige bedwelming” genoemd), worden zo spoedig mogelijk gevolgd door een methode die de dood garandeert, zoals verbloeden, pithing, elektrocutie of langdurige blootstelling aan zuurstoftekort.”
Artikel 6.2 zegt: “Bedrijfsexploitanten stellen dienovereenkomstige standaardwerkwijzen op en voeren die uit om te waarborgen dat het doden van dieren en de daarmee verband houdende activiteiten overeenkomstig artikel 3, lid 1, plaatsvinden.
Met betrekking tot de bedwelming wordt in de standaardwerk wijzen:
a) rekening gehouden met de aanbevelingen van de producent;
b) op basis van het beschikbare wetenschappelijk bewijs voor elke gebruikte methode aangegeven welke cruciale parameters bedoeld in bijlage I, hoofdstuk I, een doeltreffende bedwelming van de dieren garanderen;
c) vermeld welke maatregelen er moeten worden genomen in dien de in artikel 5 bedoelde controles erop wijzen dat een dier niet adequaat is bedwelmd of, indien een dier geslacht is overeenkomstig artikel 4, lid 4, dat een dier nog tekenen van leven vertoont.” 1
Wetenschappelijke onderbouwing stun-stick tijdsinterval van maximaal 10 seconden
De Human Slaughter Association (HSA), Guidance Notes No 7 Electrical Stunning of Poultry, chapter Bleeding, Stun-to-cut time beschrijft op pagina 70 dat: 'Once confirmed unconscious, birds must have their necks cut immediately and, at the latest, within 15 seconds of stunning at 50 Hz and within 10 seconds of stunning at higher frequencies. Dit wordt nogmaals beschreven op pagina 86: 'After confirming effective stunning, ensure each bird immediately receives a ventral neck cut within 15 seconds of Standard frequency (eg 50 Hz) electrical stunning and within 10 seconds of high frequency stunning’.
In het EFSA SCIENTIFIC OPINION Slaughter of animals rapport uit 2019 staat op pagina 49 onder punt 3.6.3.1 het volgende beschreven met betrekking tot de Prolonged stun-to-neck-cut interval: 'In any event, stun-to-neck-cutting interval should not exceed 10 s, especially when using high electrical frequencies for waterbath stunning (HSA, 2015)’.
Het EFSA SCIENTIFIC OPINION Slaugther of animals rapport uit 2019 geeft daarnaast aan dat pluimvee een grote kans heeft om weer bij bewustzijn te komen bij een interval groter dan 10 seconden tussen het bedwelmen en het verbloeden. In het rapport staat op pagina 33 onder punt 3.3.1 het volgende: 'If animals are conscious during bleeding due to ineffective stunning or prolonged stun-to-neck cutting interval after reversible stunning applications, the risk of impaired anima! welfare increases. First, the incision made in the neck invoives substantial tissue damage in areas well supplied with nociceptors (Kavaliers, 1989). The activation of the protective nociceptive system induces the anima! to experience pain. Secondly, death due to sticking is not immediate, and there is a period of time during which the animai is still conscious and can feel negative welfare consequences such as fear, pain and distress’.
Animal Rights onderzoek naar misstanden bij Tomassen Duck-To
Update
Op 19 februari 2024 besluit de NVWA op het bezwaarschrift van Tomassen: "Op 15 augustus 2023 en op 24 augustus 2023 heb ik uw bezwaarschriften ontvangen tegen de besluiten van 18 juli 2023 en van 17 augustus 2023. Met het besluit van 18 juli 2023 met zaaknummer 202300837 is aan u een last onder dwangsom opgelegd ten einde af te dwingen dat de tijd tussen het bedwelmen en het aansnijden van de eenden wordt verkort. Met het tweede besluit van 17 augustus 2023 heb ik uw verzoek afgewezen om de begunstigingstermijn te verlengen. Ik verklaar uw bezwaren tegen beide besluiten gegrond. Dit betekent dat ik de besluiten van 18 juli 2023 en van 17 augustus 2023 herroep."
De geschiedenis:
"Op 20 maart 2023 constateert de toezichthouder in uw bedrijf aan de Fokko Kortlanglaan 116 te 3853 KH Ermelo dat de eenvoudige bedwelming niet zo spoedig mogelijk werd gevolgd door een methode die de dood garandeert, zoals het aansnijden om vervolgens dood te bloeden. De toezichthouder bracht u van zijn bevindingen op de hoogte. Op 31 maart 2023 is het rapport van bevindingen opgesteld en op 10 mei 2023 heb ik u een voornemen tot oplegging van een last onder dwangsom toegezonden. U hebt toen op 15 juni 2023 gebruik gemaakt van de geboden mogelijkheid een zienswijze naar voren te brengen, maar niettemin heb ik u op 18 juli 2023 een last onder dwangsom (hierna de Last) opgelegd teneinde te voorkomen dat u artikel 4, eerste lid, en artikel 6, tweede lid, van de Verordening (EG) nr. 1099/2009 overtreedt doordat er een te lang tijdsinterval is tussen het bedwelmen van eenden in het elektrisch waterbad en het doden van eenden door verbloeding. Vervolgens hebt u nog om een verlenging van de begunstigingstermijn verzocht waarop ik op 17 augustus 2023 negatief heb beslist."
"Op 15 augustus 2023 en op 24 augustus 2023 heb ik uw bezwaarschriften ontvangen en ingeschreven onder nummers LNV-2023-266 en LNV-2023-288. U bent van mening dat de Last ten onrechte is opgelegd. Op 15 september 2023 heeft er bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven een voorlopige voorziening gediend waarbij uw verzoek tot schorsing van de Last werd toegewezen, omdat de Verordening (EG) nr. 1099/2009 niet uitdrukkelijk heeft bepaald hoe lang het mag duren totdat een eend na een waterbadbedwelming wordt aangesneden. Evenmin kent de verordening voorschriften over de minimale stroomsterkte (A of mA), de maximale spanning (V) en de maximale frequentie (Hz). Het is daarom naar het oordeel van de voorzieningenrechter in eerste instantie aan de minister om te onderbouwen waarom het maximale tijdsinterval dat Tomassen hanteert, in combinatie met de andere instellingen, niet zou voldoen aan de bepalingen van de Verordening."
"De voorzieningenrechter stelt vast dat er alleen naar een rapport van de European Food Safety Association (EFSA) uit 2019 wordt verwezen dat op zijn beurt weer verwijst naar een rapport van de Human Slaughter Association (HSA) uit 2015, waarin staat dat in 'any event, stun to neck cutting should not exceed 10 s, especially when using high frequencies'. De voorzieningenrechter is van oordeel dat dit nogal een magere onderbouwing is voor de overtreding. Daarbij wordt betrokken dat EFSA ook zelf opmerkt dat zij geen specifieke 'recommendations' heeft 'on a specfic stun-to-stick interval for ducks'."
"Verder blijkt uit Rapport 200 van Wageningen University Research (WUR) uit 2009 dat het door haar gehanteerde tijdsinterval van maximaal 30 seconden, in combinatie met de gehanteerde frequentie van 150 Hz en (gemiddeld) 238mA per dier, voldoende is voor een adequate bedwelming. Uit dit rapport blijkt namelijk dat een frequentie van 400Hz en een stroomsterkte van 147 mA (per eend) voldoende is om alle dieren langdurig goed te verdoven. Bij Tomassen is de frequentie lager en de stroomsterkte (gemiddeld) hoger, hetgeen er op duidt dat deze instellingen voldoende moet zijn voor een adequate bedwelming. Dit blijkt volgens de voorzieningenrechter ook uit grafiek 3.13 op pagina 21 van het rapport van WUR. Uiteindelijk wijst de voorzieningenrechter het verzoek toe."
"Naar aanleiding van de door mij aan de Europese Commissie gestelde vragen is op 3 oktober 2023 door de Europese Commissie bevestigd dat onder deze omstandigheden een stun-to-stick interval van 18 seconden in overeenstemming is met de voorschriften van de verordening."
"Omdat het besluit was gebaseerd op een rapport van de European Food Safety Association (EFSA) uit 2019 waarin de conclusie niet nader werd onderbouwd dat het stun-to-stick-interval niet langer dan 10 seconden zou mogen duren, biedt dit rapport onvoldoende basis voor de conclusie dat u in strijd met de Verordening (EG) nr. 1099/2009 zou hebben gehandeld. Ik trek daarom mijn besluiten van juli 2023 en van 17 augustus 2023 in."
Het is verontrustend dat er zoveel discussie bestaat over wat nu de juiste bedwelming is in deze situatie. Alleen daarom al is het een goed idee om waterbadbedwelming helemaal te verbieden.
