Reactie van de politiek op de slachthuisbeelden uit Torhout

Minister Ben Weyts vertelde vervolgens hoe de dienst Dierenwelzijn sinds 2015 elf controles uitvoerde in het slachthuis van Torhout: “Bij elk van die controles werden overtredingen vastgesteld. In het begin van die periode gingen de overtredingen vooral over de infrastructuur en de apparatuur die niet aan de voorschriften voldeden. In 2019 werd dan verschillende keren vastgesteld dat er een probleem was met de bedwelmingsinstallatie, waardoor te veel dieren moesten bijverdoofd worden. Daarnaast werd vastgesteld dat er onvoldoende bekwaam personeel aanwezig was om alles correct te laten verlopen en dat de procedures niet altijd op punt stonden.”

De minister blijft zeggen dat het gaat om “oude beelden van 2019”. Zijn bewering dat de verdovingsproblemen zich pas in 2019 voordeden zijn, echter, aantoonbaar onjuist. In de inspectierapporten in het bezit van Animal Rights noteert een keurder op 12 januari 2017: “Bij het betreden van de slachtruimte waar de varkens opgetakeld en gekeeld worden, merk ik op dat meerdere dieren hangen te schreeuwen en te spartelen. De dieren zijn duidelijk niet goed verdoofd of komen terug bij bewustzijn nog voor ze gekeeld worden. De arbeiders doen gewoon verder. Ik beveel onmiddellijk de stopzetting van het slachten en verwittig de verantwoordelijke. Er wordt wat gewerkt aan de instellingen. Bij het verderzetten van het slachten blijkt de verdoving niet optimaal. De dieren moeten onmiddellijk gekeeld worden anders komen ze terug bij bewustzijn.”

In 2018 duren de problemen met verdoven en de onkunde van het personeel om daarop adequaat te reageren gewoon voort. Op 13/08/2018 stelt de antemortem (AM) keurder vast dat de persoon die de verdoofde varkens moet optakelen, een varken optakelt dat bij bewustzijn is (onvoldoende verdoofd of terug ontwaakt). Hij zegt over die persoon: “ln het verleden werd reeds een infoformulier opgesteld (27/10/2017; EG11/2017/038) voor die betrokken persoon voor het foutief hanteren van de tang en toch werd terug dezelfde inbreuk gepleegd. (elektrische verdovingstang werd toen aangebracht op de achterhand van een zeug)”.

De problemen met de verdoving blijken al geruime tijd te spelen: “Reeds eerder gedurende de laatste maanden werden door het keurdersteam vaststellingen in verband met niet conforme verdoving aan de operator gemeld samen met de vraag naar corrigerende acties. Namelijk op 20/11, 10/12, 19/12, 21/12 en laatst op 04/01.”

De verdovingsproblemen speelden dus van minimaal januari 2017 tot in 2019. Kunnen we zomaar van minister Weyts aannemen dat het nu opgelost zou zijn? Hoe heeft dit minimaal 2 jaar, en waarschijnlijk nog veel langer, kunnen aanhouden? We willen van minister Weyts horen welke maatregelen er tegen het slachthuis van Torhout en de verantwoordelijken zijn genomen.

Meyrem Almaci merkt terecht op: “Het is heel gemakkelijk gezegd dat undercoverbeelden niet de regel, maar de uitzondering zijn, maar als je kijkt naar de aantallen dieren die geslacht worden, zijn dat fenomenale aantallen. Dat zijn telkens ontzettend veel dieren die, zelfs al gaat het maar om 1 procent, een pijnlijke dood sterven.”

Gelukkig maakt minister Weyts zich, net als Animal Rights, wel zorgen over de aanvoer van kreupele dieren: “Er is wel een blijvend probleem – en dat baart me steeds meer zorgen – met het vervoer, waarbij men vaststelt dat de noodbedwelming op de vrachtwagen niet altijd correct gebeurt. Er waren dus ook twee concrete overtredingen aangaande het vervoer van de varkens. Dat is een probleem dat zich steeds meer manifesteert. Men heeft ook beelden gezien van dieren met grote abcessen, gebroken poten, dieren die niet meer recht kunnen. Dat zijn allemaal dieren die nooit getransporteerd hadden mogen worden. Wanneer dieren worden aangeleverd aan het slachthuis, moet het slachthuis altijd overgaan tot slachten. Men mag die dieren niet terugsturen, net om het lijden van die dieren niet nog meer te verergeren. Die hadden dus niet vervoerd mogen worden. We stellen vast dat er steeds meer een probleem rijst. We pakken nu de problemen in het slachthuis zelf stelselmatig aan, met positieve gevolgen. De problemen blijven zich echter manifesteren bij de vervoerders en bij de landbouwers. Ik heb daar de dialoog ook al over geopend met de slachthuizen, dat zij zelf maatregelen moeten nemen tegen vervoerders en landbouwers die dieren die niet meer vervoerd mogen worden, toch naar het slachthuis sturen. Omdat het natuurlijk gaat over klanten van hen, is de slachthuissector daar terughoudend. Ik vind dat ze daar echt moeten optreden, ook al gaat het over hun eigen klanten.”

“De reden van het slachthuis om niet doeltreffend op te treden bij dat vervoer, begrijp ik toch niet helemaal. De sector verwijst dan naar het feit dat het om klanten gaat,” zegt Sofie Joosen.

Animal Rights heeft er daarom ook geen vertrouwen in dat een slachthuis dat met dieren omgaat zoals te zien is in de beelden en blijkt uit de inspectierapporten, “hun eigen klanten” zal aanpakken.

Els Sterckx merkt dan ook terecht op: “Wanneer ze die zouden aangeven bij dierenwelzijn bijvoorbeeld, dan is de kans groot dat ze een ander slachthuis opzoeken. Is het niet mogelijk om een systeem uit te rollen waarbij Dierenwelzijn zelf de landbouwers en de vervoerders controleert en nagaat of zij met alles in orde zijn, en we het niet enkel laten afhangen van de slachthuizen om die klachten te melden?”

Animal Rights verwacht van minister Weyts dat er zware sancties volgen voor boeren en transporteurs die kreupele of anders gewonde dieren aanvoeren, ook met terugwerkende kracht.

Ben Weyts geeft dit al een beetje aan: “De focus ligt nogal vaak op de slachthuizen omdat ze het meest visibele deel zijn en omdat er grote groepen samenkomen, maar we stellen vast dat heel wat dierenleed zich in het vervoer naar het slachthuis situeert. Als de controle in de slachthuizen dit najaar op punt staat, wil ik de focus verplaatsen.”

En: “Volgens mij is het belangrijker te kunnen optreden tegen vervoerders en landbouwers die kreupele dieren of dieren met andere tekortkomingen illegaal transporteren.”

Over de Animal Welfare Officer (AWO) zegt minister Weyts: “In het systeem van de AWO die altijd aanwezig moet zijn, hebben we op Vlaams niveau ook het voortouw genomen. We hebben zelf bepaald dat die animal wellfare officer tenminste de helft van de slachturen aanwezig moet zijn en dat die in volledige onafhankelijkheid moet kunnen handelen. We hebben daarvoor ook een specifiek statuut uitgewerkt. Wanneer hij of zij klachten meldt, kan hij of zij tijdens de periode van behandeling van die klachten niet ontslagen worden. We hebben dus een concrete klokkenluidersregeling ingevoerd.”

Zover Animal Rights weet is in het slachthuis van Torhout de kwaliteitsverantwoordelijke tegelijkertijd ook de AWO. Volgens de verhalen die Animal Rights bereikten is deze persoon niet alleen eindverantwoordelijk voor en medeplichtig aan het getoonde dierenleed, maar er ook volstrekt ongeïnteresseerd in. Wat kunnen de dieren van een dergelijke AWO verwachten? Het idee dat een slachthuis zelf een AWO zal benoemen die streng en strikt optreedt, is ongelofelijk naïef.

Ben Weyts: “Als die animal welfare officer zelf ernstige overtredingen begaat tegen de dierenwelzijnswetgeving of als hij of zij geen gepaste maatregelen neemt als er zich ernstige dierenwelzijnsproblemen voordoen, dan kunnen wij vanuit de dienst Dierenwelzijn het getuigschrift van vakbekwaamheid schorsen of intrekken.”

Dat zullen we tijdens de rechtszaak gaan zien.

Ludwig Vandenhove zegt dan ook duidelijk: “Maar het komt erop neer dat ze effectief aangepakt moeten worden, het liefst strafrechtelijk vervolgd moeten worden. Zoals ik zei, moet men ingrijpen in de opbrengsten, want dat is het enige dat ze kennen en waar ze naar luisteren.”

Els Sterckx is het daarmee eens: “Ik ben het ermee eens dat u de overtreders sneller moet beboeten. Als u in de portemonnee van de overtreders zit, zullen ze veel sneller overstag gaan en zich beter voor het dierenwelzijn inzetten. Ik hoop dat u niet enkel zult controleren, maar dat u ook effectief zwaar doorwegende boetes zult opleggen, zodat het dierenwelzijn op de eerste plaats zal komen.”

We zien in de inspectierapporten dat DMO’s zich niet gehoord voelen, wanhopig zijn over het dierenleed dat maar doorgaat. Animal Rights wil daarom niet alleen een klokkenluidersregeling voor de AWO, maar in de eerste plaats ook voor de DMO’s. Deze moet hen niet alleen beschermen tegen het slachthuis waarin ze werkzaam zijn, maar ook tegen hun werkgever het FAVV.

Gwenny De Vroe (Open Vld.) zegt daarover: “Al vijf jaar doet u niets aan het feit dat de DMO’s van het FAVV, van het federale niveau dus, niet kunnen ingrijpen in de Vlaamse slachthuizen als ze overtredingen doen op het vlak van dierenwelzijn in de ante mortem. Zij kunnen momenteel nog altijd enkel een melding doen, heb ik mij laten vertellen – corrigeer me als het niet zo zou zijn –, met een formulier. Dat is niet de manier waarop we het moeten doen. Op welke manier zult u remediëren zodat zij ook in onze Vlaamse slachthuizen meer slagkracht krijgen?”

Tinne Romboudts (CD&V) voegt daaraan toe: “Er kan niet geslacht worden zonder de aanwezigheid van de DMO’s. Dat is een ongelooflijk krachtige positie, ten minste als zij ook beschikken over alle bevoegdheden die zij kunnen inzetten om snel en accuraat op te treden. […] Vijf jaar geleden hebben we een regionalisering gehad en daarin zijn de afspraken gemaakt dat DMO’s alleen maar een melding mogen doen aan de dierenwelzijnsinspectie. Op het moment dat zij vaststellingen doen, kunnen zij dus niet stante pede optreden. Dat is toch wel een moeilijk element.”

Sofie Joosen: “Wat betreft de huidige federale DMO’s loopt er duidelijk iets mank. Ik kan de redenering volgen dat we die filmpjes niet nodig zouden mogen hebben, maar laten we dan ook voor de Vlaamse slagkracht zorgen.”

Meyrem Almaci: “Het punt dat ik maakte, gaat over het feit dat als u op vijf jaar tijd elf mechanische problemen of menselijke fouten in één slachthuis, dat 650.000 varkens slacht per jaar, ziet, dat leidt tot onnoemelijk leed bij ontzettend veel dieren. De vraag is: wanneer is een inbreuk de inbreuk te veel? Wanneer legt u bijvoorbeeld een productielijn stop? Kunnen we daarover met elkaar het debat aangaan? Wanneer zet u, of wanneer zetten wij, dierenwelzijn boven het laten doorgaan van die economische keten, gericht op export, op industriële aantallen dieren die op een industriële manier geslacht worden? Wanneer helt de balans over? Dat is een fundamentele vraag waarover we moeten praten. Die industrieel gerichte landbouw heeft zijn tol wat dierenwelzijn en milieu-impact betreft. Dat is een debat dat ons veel verder leidt dan dit voorbeeld. Maar dit voorbeeld is een illustratie dat die efficiëntieoefening gericht op economische winst ook zijn grenzen heeft.”

Animal Rights is er van overtuigd dat alleen een radicale transitie van dierlijke naar plantaardige eiwitten het dierenleed kan doen verdwijnen.