Patrijzen

De patrijs is een grijsbruine vogel, met een opvallend oranjebruin gezicht. Patrijzen leven in koppels in het broedseizoen en in de winter in kleine groepen, kluchten genaamd. De dieren zijn plaatstrouw: ze blijven het hele jaar door in hun biotoop.¹

De habitat van de patrijs zijn heggen en ruige perceelranden, insecten- en kruidenrijke akkers en grasranden. Ze mijden bomenrijen en bosranden omwille van de mogelijke aanwezigheid van predatoren.²

Van april tot juli is het broedseizoen. Patrijzen maken nesten op de grond, waardoor ze kwetsbaar zijn voor predatoren en landbouwmachines. Uit onderzoek blijkt dat de kans dat een legsel mislukt, rond de 40% ligt. Wanneer de eieren uitkomen, zijn de kuikens na 8 weken volgroeid.

Dat de patrijs het net zoals andere akkervogels moeilijk heeft, is niks nieuws. Tussen 2007 en 2016 is hun aantal volgens het INBO (Instituut voor Natuur en Bosonderzoek) met 56% afgenomen tot ongeveer 5000 broedparen.¹ Ze staan daarom als kwetsbaar op de Vlaamse rode lijst.²

De belangrijkste bedreigingen voor de patrijzen zijn³:

1) Schaalvergroting in de landbouw: In het monoculturele landschap is de habitat van de patrijs sterk afgenomen. Minder heggen en ruige randen en minder variatie, betekenen minder voedsel en dekking voor de patrijzen. Als grondbroeders zijn patrijzen ook erg kwetsbaar voor landbouwmachines.

2) Lage kuikenoverleving: Door het hoge pesticidengebruik zijn er weinig insecten, het basisvoedsel voor de kuikens. Door het gebrek aan schuilmogelijkheden, zijn legsels, kuikens en broedende hennen gevoeliger voor predatoren.

3) Lage winteroverleving: Door de afname van geschikt leefgebied waardoor er een gebrek aan wintervoedsel ontstaat. De jaarlijkse overlevingskans voor een volwassen patrijs is slechts rond de 50%.⁴

Dat andere factoren een grotere bedreiging vormen voor de patrijs, kan het afschieten van de vogels niet verantwoorden. De soort wordt door de jacht verder onder druk gezet, wat een reële bedreiging vormt voor het voortbestaan van de soort.

De Vlaamse overheid financiert heel wat projecten om de patrijzen te helpen. Vlaanderen biedt landbouwers en jagers subsidies aan om beheermaatregelen te nemen voor de patrijs. In de laatste vijf jaar is het aantal akkervogelmaatregelen vervijfvoudigd.¹

Jagers dreigen er steeds mee dat wanneer de jacht op de patrijs zou worden gesloten, zij ook geen inspanningen meer zouden leveren voor het behoud van het dier met een nog sterkere achteruitgang van de soort tot gevolg.² Zo houden ze de patrijs gegijzeld. Dit soort dreigementen zijn echter volstrekt onethisch. Als jagers echt zo bezorgd zijn om natuurbehoud als ze zelf stellen, dan zouden ze hun inspanningen niet stopzetten wanneer de jacht gesloten wordt.

De oplossing die vanuit de jachtsector wordt aangereikt voor het voortbestaan van de patrijs en andere akkervogels is uiteraard meer jacht. Onder het mom van “predatorcontrole” moeten vossen en kraaien zo veel mogelijk worden afgemaakt zodat ze geen patrijzen of patrijzeneieren kunnen verslinden. In de eerste plaats is het onethisch om een bepaalde diersoort op te offeren voor het voortbestaan van een andere. Elk dier is een individu en in dat opzicht is een vos niet meer of minder waard dan een patrijs. Beiden hebben recht op leven en welzijn.

Teken hier de petitie om de heksenjacht op de vos te stoppen.

Bovendien zijn vossen niet de enige predatoren van patrijzen. Patrijzeneieren staan op het menu van kraaien, ratten, egels, dassen en hermelijnen. De vogels worden gegeten door vossen, katten en hermelijnen. In een kwalitatieve habitat zijn de dieren minder gevoelig voor predatie.¹

Patrijzen mogen niet zomaar willekeurig geschoten worden. Sinds 2008 bepaalt de wetgeving dat enkel in jachtgebieden waarin de voorbije drie jaren 3 broedparen patrijzen voorjaarsstand op 100 hectare zijn geteld mag worden gejaagd.¹ Alleen voeren de wildbeheereenheden de tellingen zelf uit. Zo komen de jagers op een aantal patrijzen dat maar liefst 5 keer hoger is dan de tellingen van de broedvogelatlas. De cijfers laten zien dat bepaalde WBE’s na de invoering van de drempel voor het toelaten van de jacht plots hogere aantallen patrijzen melden.

Jagersverenigingen spannen zich inderdaad in voor de bescherming van de patrijs. Dat ze dit enkel uit liefde voor de natuur zouden doen is echter een leugen. Jagers zien al jaren het aantal geschoten patrijzen afnemen en zonder patrijzen is er ook geen patrijzenjacht. Tussen 2007 en 2016 werd 39 procent minder patrijzen geschoten.¹ Jagers hebben er alle belang bij om de patrijzenstand net hoog genoeg te houden om ze te kunnen blijven schieten en steken dit ook niet onder stoelen of banken.²

Hubertus Vereniging Vlaanderen: “De wilde patrijzen die we dan na de jacht overhouden, vormen een waar culinair festijn. Is de ‘patrijzenjacht’ een beloning voor een jaar intensief beheerwerk, dan is het nuttigen van enkele vogels met familie of vrienden de culinaire hoogstand van het jaar.”

De wetgeving gaat ervan uit dat de jacht gebeurt in het kader van duurzaam soortenbeheer. Volgens het INBO schieten jagers echter meer patrijzen dan wat houdbaar is voor de soort. In 2016 was dit het geval voor 1 op 3 WBE’s die rapporteerden op patrijzen gejaagd te hebben.³ Niet alleen worden individuele dieren opgejaagd en afgeschoten, het voortbestaan van de soort wordt bedreigd door de jachtlust van enkele “liefhebbers”!

In Nederland is de patrijzenjacht al sinds 1998 gesloten onder de wet Natuurbescherming.¹ In Wallonië kan er door een arrest van de Raad van State vanaf 2020 niet meer op patrijzen gejaagd worden.² In Vlaanderen diende Mieke Schauvliege begin 2020 een wetsvoorstel in. Zij wil niet dat de jacht op patrijs enkel tijdelijk wordt gesloten, maar dat de patrijs van de lijst van jachtwild wordt gehaald. Daarmee zou de patrijzenjacht voorgoed verleden tijd zijn. Animal Rights steunt dit voorstel volledig. Niet alleen voor het behoud van de soort, maar ook zodat geen enkel individu meer op het bord van de jagers belandt.