Hitteprotocol is een wassen neus

Op het terrein van VION staan de vrachtwagens en trailers met varkens zonder enige schaduw in de volle zon te wachten op het uitladen voor de slacht. De belevingstemperatuur moet voor de varkens veel hoger zijn geweest dan de KNMI-meting in de schaduw.

De varkens lijden duidelijk onder de hitte in de bloedhete vrachtwagens. Ze hijgen met open mond en het hele lichaam beweegt wanhopig mee op het ritme van de snelle, oppervlakkige ademhaling; ogen zijn bloeddoorlopen, sommige varkens hebben schuim op de lippen, en de gevoelige snuiten zoeken wanhopig naar ieder briesje.

Een varken voelt zich comfortabel tot 18-20°C; boven de 25-27°C treedt hittestress op: De temperatuurregeling van een varken faalt, de hartslag, de bloeddruk en het ademhalingsritme stijgen. De hitte maakt de dieren ziek, de kans op miskramen en sterfte neemt toe.

In sommige vrachtwagens zitten wat minder varkens; het asfalt op het VION terrein wordt nat gehouden met brandslangen en er zijn hier en daar wat ventilators naast de vrachtwagens geplaatst. Alles om maar de schijn op te houden dat voorzorgen genomen worden, en dat dus de enige logische en rechtvaardige maatregel, het stoppen van alle transporten, niet nodig is.

De NVWA controleert buiten de poort van VION op ‘welzijn’, zo vertellen ze ons. Alle transporten mogen echter gewoon naar binnen.

Waar de dieren op transport nog enigszins zichtbaar zijn op de wegen en wachtend voor de slachthuizen, zitten miljoenen varkens uit ons zicht opgesloten in schuren. In de stallen is het lijden onder de hitte niet anders, zoals beelden van onze Belgische collega’s aantonen:

In het hitteprotocol uit 2016 dat de betrokken partijen in de veesector zelf hebben afgesproken, staat dat veetransporten niet mogen plaatsvinden als de temperatuur oploopt tot boven de 35 graden. “De uiterste temperatuur van 35 graden Celsius wordt door alle betrokkenen gezien als te extreem om op diervriendelijke manier transport te kunnen realiseren. Er mogen dan geen dieren vervoerd worden, ongeacht of het kort of lang transport betreft,” zegt de NVWA in het ‘nationaal plan voor veetransport bij extreme temperaturen’. ¹

In 2017 voegen ze echter een verduidelijking toe: "Het plan bestaat uit een pakket van protocollen en werkvoorschriften die zoveel mogelijk op elkaar aansluiten. De NVWA handhaaft conform de wet- en regelgeving. De sectorprotocollen zijn geen wet- en regelgeving en vormen als zodanig voor de NVWA geen punt voor controle." ² De NVWA heeft enkel de beschikking over "de algemene regels van de Europese Transportverordening (Vo 1/2005) waarin staat dat dieren bij het vervoer beschermd moeten worden tegen extreme temperaturen." De NVWA controleert dus niet op de temperatuur zelf: "Inspecteurs van de NVWA letten bij extreme koude en hitte tijdens exportcertificering en tijdens vervoerscontroles van de landbouwhuisdieren extra op beladingsgraad, watervoorziening en ventilatie in het vervoermiddel."

Verder "is er besloten dat in gebieden waar het KNMI de ‘code rood’ heeft afgegeven geen exportcertificering plaatsvindt." ³ De KNMI geeft 'code rood' bij drie aaneengesloten etmalen met een maximumtemperatuur van hoger dan 30 ºC en een minimumtemperatuur van hoger dan18 ºC. ⁴ Er is deze record-zomer nog geen code rood voor hitte uitgevaardigd.

Het hitteprotocol is dus niet wettelijk onderbouwd. De boeren, transporteurs en slachthuizen trekken zich niets aan van het lijden der dieren. De enige stok die de NVWA achter de deur heeft is deze: “De NVWA voert geen exportcertificering van levende dieren uit op dagen met temperaturen van 35 graden Celsius of hoger op het moment van vertrek, op de plaats van vertrek.” Een temperatuur van 35 graden is in Nederland extreem zeldzaam en zal al helemaal niet voorkomen in de ochtend als dieren geladen worden. Dit is waarschijnlijk de reden dat deze bovengrens en de zinsnede “op het moment van vertrek”, zijn gekozen, want deze industrie moet doordraaien, koste wat het kost.

Omdat het hitteprotocol niet wettelijk onderbouwd is, kan de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit geen boetes uitdelen bij 'overtredingen' van de 35 graden grens.  Wel kan de NVWA bekeuren als de regels voor dierenwelzijn die wél in de wet staan, niet worden nageleefd. Daarom controleert de NVWA in Boxtel op welzijn, niet op het naleven van het hitte protocol.

“Als dierenwelzijn werkelijk telde, zou het logisch zijn om, voordat hittestress optreedt, de transporten stil te leggen,” zegt Animal Rights campagneleider Erwin Vermeulen, “maar dat laat het industriële mechanisme niet toe: dieren moeten continu verplaatst en afgemaakt worden anders barsten de stallen en schuren uit hun voegen en loopt het hele systeem vast.” “Als de varkens rechten hadden waren er geen transporten,” merkt Animal Rights directeur Susan Hartland op.

Van de vee-industrie verwachten we niet anders dan vaagheid en de exploitatie van de mazen in het net van regelgeving en afspraken; voor de NVWA en de hen aansturende regering is dit een onacceptabele opstelling en een misleiding van het bezorgde publiek. Er moet nu wetgeving komen.

Op diezelfde vrijdag kregen we ook meldingen uit Harderwijk en Ermelo dat bij temperaturen boven de 35 graden eendentransporten nog steeds op weg waren naar het slachthuis van Tomassen Duck-To in Ermelo. Ook voor pluimvee geldt dat de 35 graden grens is verbonden aan het laden en niet wordt toegepast op de rest van de dag.

De pluimvee sector stelt daarnaast nog een extra voorwaarde: “Bij een omgevingstemperatuur ≥ 35 °C ter plaatse wordt er niet geladen, onder de voorwaarde dat er afspraken met de toezichthouder gemaakt zijn dat op de gevraagde, en in dit kader gewijzigde, tijden op de dag (in de nacht) personeel voor het wettelijke vereiste toezicht bij slachten geleverd zal worden.” Over de rug van de kippen en eenden wordt de NVWA dus gegijzeld: of de pluimveesector mag ’s nachts slachten, of ze laadt ook boven de 35 graden gewoon door. ¹

Ook een dag eerder, met vergelijkbare temperaturen, zagen we kippen-, varkens- en kalvertransporten op de Nederlandse snelwegen tot ver in de middag. Niet alleen op weg naar slachthuizen, maar ook voor verplaatsingen tussen boerderijen.

Daarnaast zagen we op diverse plaatsen in Zuid-Holland en Noord-Brabant dieren in weides zonder enige vorm van beschutting.

Het is tropisch weer in een groot deel van Europa. Veel mensen maken zich terecht zorgen over honden opgesloten in voertuigen of op onbeschutte balkons en zetten water klaar voor wilde vogels en egels. Wat velen ‘vergeten’ is dat honderduizenden koeien, varkens, kippen, eenden, schapen en geiten ook in dit weer opgesloten worden in metalen vrachtwagens, uren onderweg zijn in de brandende zon en vervolgens in de rij voor het slachthuis moeten wachten. Men spreekt schande van het achter laten van een huisdier in de auto, om vervolgens het mes te zetten in een stukje vlees van de barbecue.

Het falende hitte protocol is de trieste realiteit, en het gevolg van zelfregulering door de vee-industrie die regering na regering voorstaat. Ook de huidige regels binnen de EU schieten te kort. De meedogenloze veesector moet de regie uit handen worden genomen en aangepakt worden.

Janus Scheepers van de belangenvereniging van de Brabantse boeren, de ZLTO, vatte het standpunt van de industrie voor Omroep Brabant treffend samen: "Zolang wij allemaal vlees willen eten moeten de dieren vervoerd worden. Wij kunnen ze niet levend eten." ¹ Met andere woorden: wij mishandeld dieren uit uw naam; U, de consument, bent uiteindelijk verantwoordelijk.

De hitte waaraan deze dieren tijdens transport en in hun stallen onderworpen worden, is slechts één aspect van de genadeloze uitbuiting en mishandeling waarvan dieren het slachtoffer zijn. Doe hier niet langer aan mee; kies voor een plantaardig dieet en strijd voor dierenrechten!