Ben Weyts: uw inspectiedienst doet haar werk niet

Aan de KU Leuven worden alle proefapen op dezelfde manier 'gebruiksklaar' gemaakt. De apen ondergaan eerst een operatie zodat elektroden in de hersenen geplaatst kunnen worden. Er worden gaten in hun schedels geboord en met cement wordt er een fixatie-staaf of ‘headpose’ aan de schedel vastgehecht. Dit staafje dient om de kop van de apen te fixeren tijdens dierproeven zodat de dieren zich niet kunnen verzetten. Volgens de onderzoekers hebben ze geen open wonden door de staafjes op hun hoofd en hebben ze helemaal geen last bij de experimenten.

Animal Rights vroeg de verslagen op van alle dierenwelzijnsinspecties die de afgelopen vijf jaar uitgevoerd werden in het apenlab van de KU Leuven.¹ Dit bracht het schokkende leed van de proefapen achter gesloten labodeuren aan het licht. In een niet-aangekondigde inspectie in oktober 2018 van de Dienst Dierenwelzijn staan onder meer volgende bevindingen ²:

• Primaat Brain had 2 headposes. Bij het afhalen van de headposes bleek hieronder een ontsteking te zitten. De wonden worden opengelaten om te genezen. Brain had ook diarree ten gevolge van een parasitaire infectie

• Primaat Abu bloedt gemakkelijk aan zijn headpose. Hij verloor recent zijn headpose en kreeg nadien een bloedtransfusie, extra ijzer en proteïneshakes… Indien hij niet beter wordt, zal euthanasie overwogen worden.

• Primaten hebben nieuwe halsband dat minder irritatie geeft.

Hochmuth reageert verontwaardigd: “Het is duidelijk dat de apen wel pijn voelen door de gecementeerde fixatie-staafjes op hun hoofd en dat ze zelfs aan de gevolgen van ontstekingen door deze 'standaardprocedure' kunnen sterven.”

De onderzoekers vertellen liever niet dat de apen nog geen glas water per dag krijgen en altijd dorst hebben. Het kost de apen veel moeite om de voor hen onnatuurlijke opdrachten voor het beeldscherm aan te leren en uit te voeren. Om hen zo ver te krijgen, worden de dieren op een strikt waterdieet gezet. Als de apen niet werken krijgen ze dus geen water. De apen hebben dorst wanneer ze uit hun kooi worden gehaald voor de trainingen en de hersenmetingen. Om een paar druppels water of sap te bemachtigen, moeten ze de opdrachten correct uitvoeren.

In de inspectieverslagen wordt jaarlijks vermeld dat de KU Leuven samen met de Ethische Commissie en dienst Beleid Dierenwelzijn moet bekijken hoe de procedure rond het verstrekken van drinkwaterkan aangepast worden zodat alle primaten over voldoende drinkwater kunnen beschikken. “Al 30 jaar lang worden de proefapen dorstig gehouden zonder dat de overheid ingrijpt. Het onthouden van een fundamentele basisbehoefte zoals water drinken is een wrede dwangmethode om dieren te onderwerpen aan de eisen van de onderzoekers. Dit is bijkomende dierenmishandeling”, aldus Hochmuth.

Daarnaast werd zonder bijkomende verklaring vermeld dat primaat Dipsy een epilepsieaanval heeft gehad en dat een ander aapje een arm had gebroken. In het meest recente inspectieverslag van november 2019 wordt niets over de toestand van de dieren vermeld en lijden de dieren nog steeds dorst. Er werd enkel volgende bevinding vermeldt: “Binnenkort overleg over ad libitum aanbieden van drinken.” Hochmuth reageert boos: “Wanneer is "binnenkort? We staan nu weer bijna een jaar verder. Hoe staat het met Abu, Brain en Dipsy en de andere 40 proefapen aan de KU Leuven?"

De Europeese Commissie bestempelt vermijdbaar dierenleed als ernstige niet-naleving.¹ Het voorkomen van vermijdbaar dierenleed wordt het meest serieus genomen. Wanneer niet-naleving wordt geconstateerd, moet er feedback worden gegeven. Er moet worden bevestigd dat de problemen op bevredigende wijze zijn aangepakt - dit kan een vervolgbezoek noodzakelijk maken. Bij het volgende bezoek moet in ieder geval worden bevestigd dat de geconstateerde problemen zijn verholpen. Maar dit is in dit geval niet gebeurd.

Animal Rights heeft een maand geleden het kabinet van de minister voor dierenwelzijn Ben Weyts gecontacteerd voor een toelichting op de opgevraagde inspectieverslagen die waren uitgevoerd door de dienst Dierenwelzijn. Tot nu toe hebben we echter nog geen antwoord ontvangen. Voor Animal Rights campagnecoördinator Jen Hochmuth wijst deze reactie op nalatigheid. “Het draait voor de minister kennelijk alleen om het afvinken van minimale wettelijke verplichtingen en niet daadwerkelijk om het beter beschermen van proefdieren.”

Elk jaar worden in Vlaanderen bij meer dan de helft van de proefdierlabo’s inbreuken vastgesteld op de wet van de bescherming van proefdieren. In 2016 werden inbreuken vastgesteld in 28 van de 42 geïnspecteerde labo’s, in 2017 was dat het geval in 24 op 43 labo’s, in 2018 in 21 op 39 labo’s en in 2019 in 25 op 42 labo’s.¹ Slechts een derde van alle laboratoria wordt jaarlijks gecontroleerd. Terwijl fokkers, leveranciers en gebruikers van niet-menselijke primaten ten minste eenmaal per jaar moeten worden geïnspecteerd. Volgens Animal Rights zijn deze maatregelen sowieso louter ‘greenwashing’ en doen inspecties als het erop aan komt niets voor proefdieren. "Als een proefdierlabo in een gegeven jaar gecontroleerd wordt, kunnen proefdiernemers ervan uitgaan dat ze de erop volgende 2 jaar ongehinderd hun gang kunnen gaan.", aldus Hochmuth.

Als reactie op een schriftelijke vraag van Vlaams parlementslid Axel Ronse kon de minister van dierenwelzijn Ben Weyts eerder dit jaar geen overzicht voorleggen over de aard en ernst van het aantal vastgestelde inbreuken. ² Animal Rights is ervan overtuigd dat nalatigheid van de overheid en zware dierenmishandeling zoals die in het horrorlab LPT geen alleenstaande gevallen zijn: “Het is duidelijk dat inspecties falen en undercoverbeelden cruciaal blijven om dierenleed daadwerkelijk aan te pakken”, aldus Jen Hochmuth. Daarom lanceert Animal Rights het online portaal ReportAnimalTesting.eu waar getuigen van dierenmishandeling vertrouwelijk melding kunnen maken van activiteiten rond dierproeven die aanleiding geven tot bezorgdheid in de Europese Unie.³

Volgens Animal Rights is het onmogelijk om die kloof tussen wetgeving en uitvoering inzake proefdierbescherming te dichten in een industrie die zonder bedenkingen dieren pijn, angst en stress bezorgd. De KU Leuven voert intussen al meer dan 30 jaar akelige experimenten uit op apen die veel leed bezorgen. Tot nu toe heeft dit nog geen tastbare resultaten opgeleverd. Daarom pleit Animal Rights ook voor de volledige vervanging van dierproeven door innovatieve ethische onderzoeksmethoden.

• Teken de petitie voor de stopzetting van de apenproeven aan de KU Leuven

• Animal Free Science is het nieuwste project van Animal Rights. Hiermee willen we inspelen op dierproefvrije innovatie en de maatschappij, politici en wetenschappers sensibiliseren. Met deze positieve campagne willen we verandering stimuleren in België en Europa.

• Animal Rights organiseert een protestactie voor de stopzetting van apenexperimenten op donderdag 3 december van 13u tot 15u. Link naar het facebookevent